World Cup luôn được xem là đỉnh cao của bóng đá thế giới, nơi quy tụ những đội tuyển mạnh nhất, cầu thủ xuất sắc nhất và hàng tỷ người hâm mộ dõi theo từng bước chạy trên sân cỏ. Từ công tác tổ chức chuyên nghiệp, sự chuẩn bị bài bản cho đến những khoảnh khắc lịch sử, World Cup đã khẳng định vị thế là một trong những sự kiện thể thao uy tín và được mong đợi nhất hành tinh.
Tuy nhiên, đằng sau ánh hào quang ấy, World Cup cũng từng chứng kiến nhiều bê bối – từ các quyết định gây tranh cãi của trọng tài, hành vi phi thể thao trên sân, cho đến các vấn đề ngoài chuyên môn như tham nhũng, vi phạm nhân quyền hay can thiệp chính trị. Những sự việc này không chỉ làm tổn hại hình ảnh của giải đấu, mà còn đặt ra nhiều câu hỏi về sự minh bạch và tính công bằng, những giá trị vốn được FIFA và người hâm mộ tôn vinh bấy lâu nay.
Hãy cùng Bóng Đá Châu Á điểm qua 6 bê bối nổi bật nhất trong lịch sử World Cup.
6 Bê Bối Nổi Bật Nhất Lịch Sử World Cup
1. Bàn Thắng “Bàn Tay Của Chúa” Của Diego Maradona – World Cup 1986
World Cup 1986 là một trong những kì World Cup đáng nhớ nhất của đội tuyển Argentina, bởi đội tuyển này đã lên ngôi vô địch không chỉ bởi màn trình diễn đỉnh cao của huyền thoại Diego Maradona, mà còn bởi bàn thắng gây nhiều tranh cãi của cầu thủ này.
Trận tứ kết giữa Argentina và Anh tại World Cup 1986 diễn ra trong bối cảnh đặc biệt: không chỉ là cuộc đối đầu trên sân cỏ, mà còn mang theo dư âm cay đắng của cuộc chiến Falklands giữa hai quốc gia chỉ vài năm trước. Chính vì vậy, mọi diễn biến trong trận đấu đều được đặt dưới góc nhìn vừa thể thao vừa chính trị.
Phút 51, sau một tình huống phối hợp đơn giản, Diego Maradona băng vào vòng cấm và trong pha tranh chấp với thủ môn Peter Shilton, anh bất ngờ nhảy lên và dùng tay trái đẩy bóng vào lưới. Pha bóng diễn ra quá nhanh khiến trọng tài chính người Tunisia Ali Bin Nasser không thể quan sát kịp và đã công nhận bàn thắng, bất chấp sự phản đối quyết liệt từ các cầu thủ Anh.
Sau trận đấu, chính Maradona thừa nhận đó là một pha chơi bóng bằng tay, từ đó cái tên “Bàn tay của Chúa” ra đời và trở thành biểu tượng gây tranh cãi bậc nhất trong lịch sử túc cầu, trở thành đề tài tranh luận bất tận giữa những người đề cao tinh thần thể thao và những người tôn vinh thiên tài bóng đá
Đồng thời, sự kiện này cũng khiến giới bóng đá đặt câu hỏi lớn về công nghệ hỗ trợ trọng tài, mở đường cho các tranh luận dẫn đến sự ra đời của VAR hàng chục năm sau.
2. Zidane Húc Đầu Vào Ngực Materazzi – World Cup 2006
Tương tự như trường hợp của Maradona tại World Cup 1986, World Cup 2006 là show diễn riêng của Zinedine Zidane, cầu thủ hay nhất giải đấu. Đồng thời, cũng chính cái tên này đã để lại nhiều tranh cãi và nuối tiếc, với tình huống gây tranh cãi ở trận chung kết.
Tình huống xảy ra ở phút 110, khi cả hai cầu thủ có lời qua tiếng lại sau một pha tranh chấp. Sau một vài bước đi lạnh lùng, Zidane quay lại và dùng trán húc thẳng vào ngực Materazzi, khiến hậu vệ Italia ngã xuống sân. Trọng tài Horacio Elizondo không trực tiếp quan sát pha phạm lỗi nhưng đã nhận tín hiệu từ trọng tài bàn, và sau khi tham khảo ý kiến, ông rút thẻ đỏ trực tiếp cho Zidane.
Việc mất đi cầu thủ quan trọng nhất đội, cùng với tinh thần đi xuống đã khiến đội tuyển Pháp để thua trước Ý. Dù trước đó chính Zidane là người mở tỷ số trận đấu bằng cú panenka lạnh lùng, anh cũng trở thành cầu thủ thứ tư trong lịch sử bị truất quyền thi đấu ở chung kết World Cup, và là người đầu tiên trong lịch sử bị đuổi trong trận đấu cuối cùng của sự nghiệp.
Sau trận đấu, cả Zidane và Materazzi đều có những phát ngôn xác nhận sự cố. Zidane cho biết Materazzi đã xúc phạm mẹ và em gái mình, điều khiến anh mất kiểm soát. Trong khi đó, hậu vệ của đội tuyển Ý thừa nhận đã “khiêu khích” Zidane nhưng không tiết lộ chi tiết. Sự việc làm dấy lên nhiều tranh luận về vấn đề đạo đức thể thao, văn hóa trash-talk, và ranh giới giữa khiêu khích và xúc phạm cá nhân.
3. Bê Bối Dàn Xếp Giữa Tây Đức Và Áo – World Cup 1982
World Cup 1982 là kì World Cup ít được chú ý bởi những điều tính cực. Thay vào đó, giải đấu này luôn được nhớ đến với chức vô địch của đội tuyên Ý, cùng với bê bối trận đấu giữa Tây Đức và Áo, khi hai đội tuyển này được cho là bắt tay nhau để loại Algeria ra khỏi giải một cách phi thể thao.
Cục diện bảng đấu trước trận rất rõ ràng: Algeria đã kết thúc lượt trận cuối với 4 điểm (thắng Tây Đức và Chile, thua Áo), trong khi Tây Đức và Áo chạm trán nhau sau cùng. Nếu Tây Đức thắng Áo với cách biệt tối thiểu 1 bàn, cả hai sẽ cùng đi tiếp, còn Algeria, sẽ bị loại vì hiệu số bàn thắng bại.
Khi Horst Hrubesch ghi bàn mở tỷ số cho Tây Đức ở phút thứ 10, người hâm mộ bắt đầu nhận thấy điều lạ lùng. Cả hai đội gần như không tạo thêm bất kỳ tình huống tấn công rõ rệt nào, và suốt hơn 80 phút còn lại, trận đấu trôi qua trong sự tẻ nhạt, thiếu tính cạnh tranh rõ rệt. Tỉ số 1-0 được giữ nguyên cho đến khi trận đấu kết thúc, và Algeria bị loại theo một kịch bản hết sức phi thể thao.
Dù không có bằng chứng cụ thể nào cho thấy hai đội có sự dàn xếp trước, UEFA và FIFA vẫn phải hứng chịu chỉ trích nặng nề, đặc biệt về lịch thi đấu không công bằng, khi các trận cuối cùng trong bảng không diễn ra cùng lúc. Điều này dẫn đến một thay đổi mang tính bước ngoặt trong lịch sử World Cup: kể từ World Cup 1986, tất cả các trận đấu cuối cùng của vòng bảng sẽ diễn ra cùng giờ, nhằm hạn chế tối đa các hành vi tính toán thiếu fair-play.
4. Vấn Nạn Trọng Tài – World Cup 2002
Vòng 1/8 World Cup 2002, trận đấu giữa chủ nhà Hàn Quốc và đội tuyển Ý đã đi vào lịch sử, không phải vì chuyên môn, mà bởi những quyết định gây tranh cãi nghiêm trọng của tổ trọng tài, mà đứng đầu là trọng tài chính Byron Moreno. Trận đấu kết thúc với chiến thắng 2-1 cho Hàn Quốc trong hiệp phụ, song những tình huống gây tranh cãi ở trận đấu này vẫn còn được tranh luận cho đến hiện tại.
Công tác trọng tài đã gặp nhiều vấn đề ngay sau tiếng còi khai cuộc. Nhiều người đã nhìn thấy sự bất công của trọng tài người Ecuador trong cách xư lí các tình huống, chủ yếu là có lợi cho đội chủ nhà Hàn Quốc.
Phút thứ 4, Hàn Quốc được hưởng một quả phạt đền tranh cãi sau tình huống Christian Panucci va chạm với Seol Ki-hyeon. Rất may thủ môn Buffon đã cản phá thành công. Phút thứ 88, Francesco Totti bị từ chối một quả phạt đền rõ ràng khi anh bị phạm lỗi trong vòng cấm. Không những vậy, Totti còn bị truất quyền thi đấu vì “ăn vạ”, khiến Ý chơi thiếu người trong hiệp phụ. Phút 111, Tommasi sút tung lưới Hàn Quốc sau pha dàn xếp tuyệt đẹp, nhưng bàn thắng bị từ chối vì lỗi việt vị, trong khi góc quay cho thấy đây là một bàn thắng hợp lệ.
Cuối cùng, Ahn Jung-hwan ghi bàn thắng “vàng” giúp Hàn Quốc giành quyền vào tứ kết, nhưng dư luận thế giới khi đó đổ dồn chỉ trích về phía tổ trọng tài. Báo chí Ý gọi đây là “vụ cướp trắng trợn”, còn Chủ tịch Liên đoàn bóng đá Ý khi đó mô tả trận đấu là “một sự sỉ nhục đối với bóng đá hiện đại”.
Vụ việc không chỉ khiến Ý bị loại oan uổng mà còn làm dấy lên nghi ngờ về sự thiên vị có chủ đích dành cho đội chủ nhà, vốn được cho là cần tiến sâu để tạo cú hích cho sự phát triển bóng đá tại châu Á. FIFA khi đó đối mặt với áp lực lớn trong việc cải tổ công tác trọng tài.
Về phần mình, trọng tài Byron Moreno sau này bị FIFA đình chỉ, và bản thân ông cũng vướng vào nhiều bê bối pháp lý khác sau giải đấu, bao gồm cả việc bị bắt giữ vì vận chuyển ma túy năm 2010.
5. Luis Suarez Cắn Chiellini – World Cup 2014
Vòng bảng World Cup 2014 tại Brazil, trận đấu giữa Uruguay và Ý diễn ra với không khí căng thẳng, khi cả hai đội đều có nguy cơ bị loại. Trong bối cảnh bế tắc, phút 79 của trận đấu đã chứng kiến một trong những khoảnh khắc sốc nhất lịch sử World Cup: tiền đạo Luis Suárez bất ngờ cắn vào vai trung vệ Giorgio Chiellini của đội tuyển Ý.
Dù góc máy truyền hình ghi lại khá rõ hành động, trọng tài Marco Rodríguez và các trợ lý lại không phát hiện và không có bất kỳ hình phạt nào ngay thời điểm đó. Uruguay tận dụng cơ hội, ghi bàn ngay sau đó và giành chiến thắng 1-0, qua đó loại Ý khỏi giải đấu.
Ngay sau trận đấu, hình ảnh vết răng trên vai Chiellini lan truyền chóng mặt trên mạng xã hội và các kênh truyền thông lớn. Sức ép dư luận buộc FIFA phải vào cuộc điều tra gấp. Chỉ vài ngày sau, FIFA công bố mức án nặng chưa từng có đối với một cầu thủ trong khuôn khổ World Cup, bao gồm phạt tiền, và cấm thi đấu quốc tế 9 trận.
Điều đáng nói là đây không phải lần đầu tiên Suárez có hành vi cắn người. Trước đó, anh từng cắn Otman Bakkal khi còn chơi cho Ajax (2010), và cắn Branislav Ivanović trong màu áo Liverpool (2013). Do vậy, nhiều người cho rằng hành động tại World Cup 2014 là “giọt nước tràn ly” và không thể dung thứ.
Vụ việc không chỉ làm xấu đi hình ảnh của Suárez, một trong những tiền đạo tốt nhất bóng đá thế giới khi đó, mà còn ảnh hưởng lớn đến hình ảnh của Uruguay tại World Cup. Dù đội tuyển này vào tới vòng knock-out, Suárez bị buộc phải rời đại bản doanh của đội và không thể tham gia các trận tiếp theo, khiến sức mạnh hàng công của họ giảm đáng kể.
6. Làn Sóng Chỉ Trích Nhân Quyền Tại Qatar – World Cup 2022
Mặc dù World Cup 2022 diễn ra thành công về mặt chuyên môn và tổ chức, với những trận đấu hấp dẫn và bất ngờ, cùng cơ sở vật chất hiện đại, song nước chủ nhà Qatar cũng đối diện với không ít những sự chỉ trích và lên án, đặc biệt là cách mà họ đối xử với người lao động.
Ngay từ thời điểm giành quyền đăng cai World Cup 2022 vào năm 2010, Qatar đã vấp phải nhiều tranh cãi gay gắt. Nền bóng đá non trẻ và điều kiện khí hậu khắc nghiệt khiến giải đấu phải tổ chức vào mùa đông chỉ là những yếu tố phụ, những cáo buộc liên quan đến vi phạm nhân quyền, điều kiện lao động tồi tệ và sự hạn chế quyền tự do cá nhân chính là những điều khiến người hâm mộ phẫn nộ.
Một trong những bê bối lớn nhất liên quan đến kỳ World Cup này là việc sử dụng và đối xử tệ hại với lao động nhập cư. Theo các báo cáo từ The Guardian, Human Rights Watch và nhiều tổ chức nhân quyền, hơn 6.500 lao động đã tử vong tại Qatar trong giai đoạn chuẩn bị cho World Cup. Chính phủ Qatar sau đó lên tiếng phủ nhận rằng các ca tử vong đều liên quan trực tiếp đến việc xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ World Cup, nhưng rõ ràng các điều kiện làm việc khắc nghiệt, nhiệt độ cao và quy định bóc lột như hệ thống “kafala” đã đặt mạng sống của họ vào tình thế nguy hiểm.
Không chỉ vậy, Qatar còn bị lên án vì chính sách phân biệt đối xử với cộng đồng LGBTQ+. Quan hệ đồng giới bị xem là bất hợp pháp tại đây, và dù ban tổ chức tuyên bố rằng “mọi người đều được chào đón”, nhiều quy định nghiêm ngặt đã được áp dụng, như việc cấm mang cờ cầu vồng hay thể hiện tình cảm nơi công cộng. Điều này khiến nhiều cổ động viên và cầu thủ cảm thấy không an toàn, đặc biệt là với những người thuộc cộng đồng thiểu số giới.
FIFA cũng không tránh khỏi làn sóng chỉ trích dữ dội khi quyết định trao quyền đăng cai cho Qatar. Những cáo buộc tham nhũng, hối lộ trong quá trình bỏ phiếu đã đeo bám tổ chức này trong nhiều năm.
Với World Cup 2022, bóng đá đã đến được một vùng đất mới, nhưng cái giá phải trả là những tranh cãi về đạo đức và nhân quyền mà người hâm mộ vẫn sẽ còn nhắc tới trong nhiều năm tới.