Đông Nam Á được FIFA đánh giá là một thị trường năng động, đầy tiềm năng về cả thể thao lẫn thương mại, nơi niềm đam mê bóng đá đang bùng nổ nhưng chưa được khai thác tối đa.
Chính vì thế, Liên đoàn Bóng đá Thế giới (FIFA) đã chính thức công bố sự ra đời của FIFA ASEAN Cup – một giải đấu dành riêng cho các đội tuyển quốc gia trong khu vực Đông Nam Á.
FIFA Công Bố Giải Đấu Khu Vực Đông Nam Á – FIFA ASEAN Cup 2025
Tại Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 47 ở Kuala Lumpur, Malaysia, sự kiện công bố FIFA ASEAN Cup đã thu hút sự chú ý lớn từ giới truyền thông và người hâm mộ bóng đá khu vực, đặc biệt khi nó gắn liền với việc ký kết biên bản ghi nhớ hợp tác giữa FIFA và Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN).
Đây là lần thứ hai hai tổ chức này ký kết biên bản ghi nhớ, tiếp nối thỏa thuận năm 2019 vốn đã mang lại các dự án như chương trình bóng đá học đường, chiến dịch sức khỏe cộng đồng và đào tạo huấn luyện viên.
Việc FIFA trực tiếp can thiệp vào việc tổ chức giải đấu khu vực là một động thái chiến lược, nhằm chuẩn hóa quản lý, tài chính và cơ sở hạ tầng, đồng thời thúc đẩy tinh thần thể thao và lối sống lành mạnh.
FIFA ASEAN Cup được thiết kế dựa trên mô hình của FIFA Arab Cup, giải đấu mà FIFA đã thành công trong việc nâng tầm từ năm 2021. Áp dụng mô hình này, FIFA ASEAN Cup dự kiến sẽ quy tụ 11 đội tuyển quốc gia ASEAN, bao gồm Việt Nam, Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, Myanmar, Lào, Campuchia, Brunei và Timor Leste.
Thể thức thi đấu chưa được công bố chi tiết, nhưng có thể bao gồm vòng bảng loại trực tiếp, với khả năng chia nhóm để đảm bảo tính cạnh tranh. Giải đấu có thể được tổ chức tập trung tại một hoặc hai quốc gia thay vì luân phiên như ASEAN Cup.
Tần suất thi đấu có thể là 4 năm một lần, đan xen với ASEAN Cup để tránh chồng chéo lịch trình, giúp các đội có sân chơi đều đặn mà không bị quá tải.
FIFA ASEAN Cup Có Gì Khác Biệt So Với ASEAN Cup?
Một trong những điểm nổi bật nhất của FIFA ASEAN Cup là việc nó nằm trong lịch thi đấu chính thức của FIFA (FIFA Days), khác biệt hoàn toàn so với ASEAN Cup – giải đấu truyền thống của khu vực từ năm 1996, đã trở thành biểu tượng của bóng đá Đông Nam Á, với đội tuyển Việt Nam đang là đương kim vô địch sau chiến thắng năm 2024.
Tuy nhiên, do không thuộc FIFA Days, nhiều đội tuyển thường không thể triệu tập đầy đủ cầu thủ đang thi đấu ở nước ngoài, dẫn đến chất lượng trận đấu bị ảnh hưởng.
FIFA ASEAN Cup sẽ khắc phục hạn chế này, buộc các câu lạc bộ phải nhả người, giúp các đội có lực lượng mạnh nhất. Điều này đặc biệt lợi thế cho các quốc gia như Indonesia và Philippines, vốn có nhiều cầu thủ nhập tịch hoặc thi đấu quốc tế.
Hơn nữa, các trận đấu sẽ được tính điểm vào bảng xếp hạng FIFA, tăng hệ số điểm và giúp các đội cải thiện vị thế toàn cầu.
Về mặt tài chính, giải đấu hứa hẹn sẽ có quỹ thưởng hấp dẫn hơn nhiều so với ASEAN Cup. Tại ASEAN Cup 2024, đội vô địch Việt Nam nhận 300.000 USD, trong khi FIFA Arab Cup 2021 có tổng quỹ 25,5 triệu USD, với phần thưởng cho top 4 lần lượt là 5 triệu, 3 triệu, 2 triệu và 1,5 triệu USD.
Sự chênh lệch này chứng tỏ sức hút thương mại khi FIFA tham gia, từ việc bán vé, bản quyền truyền hình đến tài trợ, có thể biến FIFA ASEAN Cup thành “World Cup thu nhỏ” của khu vực.
Có thể thấy FIFA ASEAN Cup có thể là phiên bản thay thế nâng cấp hơn của ASEAN Cup, mang lại tiền thưởng lớn và hệ số điểm cao hơn, đồng thời tạo bệ phóng cho cầu thủ trẻ ra biển lớn, nhưng cũng không loại trừ khả năng cả hai giải có thể tồn tại song song với nhau.
Giới truyền thông khu vực cũng bày tỏ lo ngại về khả năng ASEAN Cup bị lu mờ nếu các đội mạnh ưu tiên giải đấu của FIFA để cọ xát với đối thủ chất lượng cao hơn.
Vẫn Còn Nhiều Khó Khăn Và Thách Thức
Dù mang nhiều kỳ vọng, FIFA ASEAN Cup vẫn đối mặt với không ít thách thức. Đầu tiên là vấn đề lịch thi đấu, khi khu vực đã có ASEAN Cup và SEA Games, có thể dẫn đến tình trạng quá tải cho cầu thủ và liên đoàn.
Cơ sở hạ cấu ở một số quốc gia như Lào, Campuchia hay Brunei chưa đạt chuẩn FIFA, đòi hỏi đầu tư lớn để tổ chức. Khoảng cách trình độ giữa nhóm đầu (Việt Nam, Thái Lan, Indonesia) và nhóm dưới vẫn lớn, có nguy cơ làm giảm tính hấp dẫn nếu chỉ vài đội liên tục thống trị.
Ngoài ra, câu hỏi về sự tham gia của Úc – thành viên AFF nhưng chưa từng dự ASEAN Cup do lịch thi đấu và chênh lệch trình độ vẫn chưa rõ ràng. Với dàn cầu thủ nhập tịch, Indonesia đã thu hẹp khoảng cách với Australia, và nếu giải thuộc FIFA Days, Australia có thể dễ dàng tham gia, tăng thêm sức cạnh tranh.
Các chuyên gia cũng cảnh báo rằng nếu không thống nhất thể thức hợp lý, giải có thể trở thành “ASEAN Cup 2.0” thiếu sự sáng tạo, hoặc khiến các giải truyền thống mai một như Cúp Vùng Vịnh ở Trung Đông sau sự ra đời của Arab Cup.
FIFA cần phối hợp chặt chẽ để thiết kế thể thức cuốn hút, có thể bao gồm vòng loại cho các đội yếu, bán kết tập trung hoặc vòng tròn tính điểm, đồng thời mang đến công nghệ tiên tiến hàng đầu để đạt được sự chuyên nghiệp và lan tỏa.