Trong những năm gần đây, bóng đá Nhật Bản đã chứng kiến sự vươn lên của các cầu thủ chạy cánh tài năng như Takefusa Kubo và Kaoru Mitoma, hai cái tên đang làm mưa làm gió tại các giải đấu hàng đầu châu Âu.
Tuy nhiên, khi trở về đội tuyển quốc gia, họ lại không được sử dụng ở vị trí sở trường, thay vào đó là những vai trò phòng ngự trong sơ đồ 3-4-2-1 của HLV Hajime Moriyasu. Quyết định này đã gây ra nhiều tranh cãi và đặt ra câu hỏi liệu Nhật Bản có đang đánh mất sức mạnh cánh tấn công của mình khi không tận dụng tối đa tiềm năng của các cầu thủ chạy cánh.
Chiến Thuật Hiện Tại Của ĐTQG Nhật Bản Không Có Chỗ Cho Các Hậu Vệ Cánh Đơn Thuần
Một ví dụ nổi bật là Takefusa Kubo, người đã có màn trình diễn ấn tượng trong trận đấu gặp Barcelona vào ngày 10/11. Trong trận đấu đó, Kubo khiến hàng thủ Barca chật vật với kỹ thuật đi bóng điêu luyện của mình. Ngôi sao người Nhật Bản đã phá vỡ cấu trúc phòng ngự của đối thủ, khiến Barca không thể triển khai bóng như ý muốn và nhận lấy thất bại.
Điều này cũng áp dụng cho Kaoru Mitoma của Brighton khi anh lập công trong trận lội ngược dòng trước Manchester City ở giải Ngoại hạng Anh. Đối đầu với nhà vô địch Premier League mùa trước, Mitoma đã khiến đối thủ phải bất ngờ trước kỹ năng đi bóng đầy tự tin của mình.
Những màn trình diễn ấn tượng của Kubo và Mitoma trước các đội bóng mạnh hàng đầu châu Âu đã giúp họ được người hâm mộ bóng đá toàn cầu nhìn nhận như những ngôi sao hàng đầu của bóng đá Nhật Bản. Tuy nhiên, ở những trận đấu gần đây, bộ đội này không được bố trí thi đấu đúng sở trường trong màu áo ĐTQG. Mitoma phải chơi ở vị trí hậu vệ cánh trái, trong khi Kubo đóng vai trò như một trong hai tiền đạo lùi.
Rõ ràng, rất khó để đội tuyển Nhật Bản thi đấu với Mitoma và Kubo ngồi trên ghế dự bị. Với chiến thuật hiện tại, ông buộc phải tận dụng hai cầu thủ có đẳng cấp cao nhất đội, điều này gián tiếp khiến các hậu vệ cánh phải hy sinh cơ hội của mình.
Ở đợt tập trung lần này, Nhật Bản cho gọi 4 cầu thủ có thể thi đấu ở hai cánh. Trong số đó, Shogo Taniguchi đã phải rút lui vì chấn thương, Hiroki Sekine còn quá non kinh nghiệm, Yuto Nagatomo đã lớn tuổi và không phải sự lựa chọn lâu dài. Daiki Hashioka là cái tên khá ấn tượng, tuy nhiên anh có xu hướng thi đấu trong sơ đồ ba hậu vệ hơn là một cầu thủ chạy cánh thuần. Yukinari Sugawara là trường hợp khả dĩ nhất, đáng tiếc hậu vệ sinh năm 2000 chưa thể lấy được niềm tin của HLV Moriyasu.
Việc sử dụng các cầu thủ chạy cánh ở vị trí không phù hợp có thể dẫn đến những vấn đề nghiêm trọng. Thay vì để Mitoma và Ritsu Doan chơi ở vị trí chạy cánh đúng nghĩa, họ phải đá như những hậu vệ cánh. Dù Nhật Bản vẫn đang có thành tích tốt và thể hiện được sự áp đảo trước đối thủ, nhưng chiến thuật của vị chiến lược gia 56 tuổi vẫn còn nhận được sự hoài nghi.
Một vấn đề không thể xem nhẹ là việc đội hình chỉ có một cầu thủ tấn công bên cánh trong sơ đồ 3-4-2-1. Điều này làm giảm sức mạnh ở khu vực cánh, nơi thường được coi là một trong những yếu tố quyết định chiến thắng trong bóng đá.
Trong bối cảnh này, vị trí hậu vệ cánh truyền thống dường như đang biến mất dần. Với việc chọn sơ đồ 3-4-2-1, ông Moriyasu đã tạo nên một đội hình mà các hậu vệ biên dường như không còn chỗ đứng. Điều này có thể gây tác động lớn tới cách phát triển cầu thủ của bóng đá Nhật Bản, khi các hậu vệ biên sẽ ít có cơ hội thể hiện mình trên sân.
Nhớ lại lịch sử phát triển của ĐTQG Nhật Bản, từ thời Kamo, Troussier đến Okada và Zico, bóng đá Nhật Bản đã từng đi theo những hệ thống có hai cầu thủ cánh tấn công. Tuy nhiên, trong giai đoạn này, đội tuyển dường như đang quay trở lại lối chơi có tính chiến thuật phức tạp, nhưng thiếu những vị trí rõ ràng như những thế hệ trước.
Nhìn thấy Kubo và Mitoma tỏa sáng tại các CLB của họ khiến người hâm mộ nhớ về những năm tháng phát triển của bóng đá Nhật Bản, với những lối chơi đơn giản nhưng hiệu quả hơn. Đó là lý do tại sao nhiều người cho rằng ban huấn luyện nên học hỏi từ lịch sử để tránh các vấn đề phức tạp từ sơ đồ mới.
HLV Moriyasu cần cân nhắc kỹ lưỡng ảnh hưởng của việc loại bỏ các hậu vệ cánh truyền thống và việc sử dụng cầu thủ chạy cánh ở vị trí phòng ngự. Quyết định của ông có thể thay đổi xu hướng phát triển của ĐTQG Nhật Bản, và với những người yêu bóng đá Nhật, đây là điều đáng suy ngẫm.