Ở các kỳ World Cup gần đây, khái niệm “bảng tử thần” xuất hiện ngày một thường xuyên. Tại World Cup 2014, hai bảng đấu được nhắc đến nhiều nhất, gồm bảng B (Tây Ban Nha, Hà Lan, Chile, Úc), hay bảng D (Anh, Ý, Uruguay, Costa Rica),là những “bảng tử thần”. Đến World Cup 2022, bảng đấu có Nhật Bản, Đức và Tây Ban Nha tiếp tục trở thành một “bảng tử thần” khác.
Theo thời gian, “bảng tử thần” đã trở thành cách gọi quen thuộc để mô tả bảng đấu khắc nghiệt nhất tại World Cup. Tuy nhiên, bước sang World Cup 2026, mọi thứ có thể sẽ khác. Với số đội tăng lên 48, cùng thể thức vòng loại trực tiếp “dễ thở” hơn, khi nhiều đội xếp thứ ba vẫn có cơ hội đi tiếp, khái niệm “bảng tử thần” đang đứng trước nguy cơ mất đi ý nghĩa vốn có.
Vậy, liệu World Cup 2026 còn tồn tại những “bảng tử thần” đúng nghĩa, hay khái niệm này sẽ dần trở thành di sản của các kỳ World Cup trước?
Thế Nào Là Một “Bảng Tử Thần” Nếu Nhìn Từ Dữ Liệu Elo?
“Bảng tử thần” không đơn thuần là một khái niệm mang tính cảm xúc hay cường điệu của truyền thông, mà hoàn toàn có thể được xác định và đo lường bằng dữ liệu khách quan. Trên thực tế, dù thuật ngữ này chỉ thực sự phổ biến trong báo chí tiếng Anh từ sau World Cup 1986, với 9/10 bảng đấu khó nhất lịch sử World Cup lại xuất hiện trước năm 1980.
Để đánh giá mức độ khắc nghiệt của một bảng đấu, hệ thống xếp hạng World Football Elo thường được sử dụng. Đây là chỉ số tồn tại từ đầu thế kỷ 20, trong đó mỗi đội tuyển được cộng hoặc trừ điểm sau mỗi trận đấu, dựa trên chất lượng đối thủ, địa điểm thi đấu, tính chất trận đấu từ giao hữu đến World Cup và cả tỷ số chung cuộc. Nhờ đó, Elo phản ánh khá chính xác sức mạnh thực tế và bối cảnh thi đấu của mỗi đội tuyển.
Xét theo Elo trung bình, bảng đấu khó nhất lịch sử World Cup là Bảng 3 tại World Cup 1962, gồm Brazil, Tiệp Khắc, Tây Ban Nha và Mexico. Hai đội đứng đầu bảng là Brazil và Tiệp Khắc thậm chí còn gặp lại nhau ở trận chung kết. Cũng tại giải đấu này, một bảng khác lọt top 10 khó nhất lịch sử, phản ánh rõ thực tế rằng khi World Cup chỉ có 16 đội, các bảng đấu thường rất khắc nghiệt.
Nguyên nhân nằm ở cấu trúc giải đấu. Trong giai đoạn đầu, số đội tham dự ít, khoảng cách trình độ giữa các đội mạnh rất nhỏ, khiến nhiều bảng đấu tập trung cùng lúc 3–4 đội có Elo cao. Phải đến World Cup 1954, FIFA mới ổn định thể thức 16 đội, 4 bảng, chọn 2 đội đi tiếp, và đây cũng là giai đoạn tính cạnh tranh vòng bảng đạt đỉnh cao.
Từ năm 1982, khi World Cup mở rộng lên 24 đội, mức độ khốc liệt của “bảng tử thần” bắt đầu giảm, do xuất hiện thêm nhiều đội yếu hơn. Tuy nhiên, đến giai đoạn 32 đội từ năm 1998, chất lượng bảng tử thần lại nhích lên, bởi bóng đá toàn cầu đã phát triển mạnh, trình độ các đội tuyển được thu hẹp đáng kể. Đỉnh cao là Bảng B World Cup 2014, với bảng đấu mà Tây Ban Nha, Hà Lan và Chile cùng góp mặt, và nhà đương kim vô địch thế giới Tây Ban Nha bị loại sớm.
Tất cả những dữ liệu này cho thấy: bảng tử thần không phải là khái niệm cảm tính, mà là kết quả của sự giao thoa giữa thể thức thi đấu, số lượng đội tham dự và mặt bằng trình độ bóng đá toàn cầu. Càng mở rộng World Cup, “bảng tử thần” càng ít mang tính sinh tử tuyệt đối, nhưng sự khó lường và căng thẳng của vòng bảng thì vẫn luôn tồn tại.
Liệu “Bảng Tử Thần” Có Còn Tồn Tại Tại World Cup 2026?
World Cup 2026 sẽ lần đầu tiên có 48 đội tham dự, và điều này, đã làm giảm đáng kể mức độ cạnh tranh của từng bảng đấu, bởi có rất nhiều cái tên mới lần đầu góp mặt.
Nếu buộc phải chọn ra một “bảng tử thần” cho World Cup 2026, đó nhiều khả năng là Bảng I, với sự hiện hiện diện của Pháp, Na Uy, và Senegal, cùng với một đội chưa được xác định (còn đá playoff). Theo xếp hạng Elo hiện tại, Pháp đứng thứ 3 thế giới, Na Uy xếp hạng 11 và Senegal đứng thứ 24. Trong trường hợp đội có Elo cao nhất ở nhánh play-off liên lục địa là Bolivia, xếp hạng 49, giành quyền góp mặt, Elo trung bình của bảng này sẽ là 1865,5.
Tuy nhiên, con số đó chỉ giúp Bảng I đứng thứ 32 trong số những bảng đấu khó nhất lịch sử World Cup, đồng thời trở thành “bảng tử thần” yếu thứ ba từng được ghi nhận. Chỉ có bảng 4 của World Cup 1930 và Bảng 1 của World Cup 1954 có Elo trung bình thấp hơn trong nhóm những bảng được xem là khó nhất ở từng kỳ giải.
Kịch bản này cũng chỉ đúng nếu Bolivia vượt qua vòng play-off. Nếu Suriname, đội xếp hạng 93, hoặc Iraq, đội xếp hạng 62, góp mặt, Elo trung bình của bảng sẽ còn thấp hơn nữa. Do đó, “bảng tử thần” của World Cup 2026 sẽ là bảng yếu nhất trong kỷ nguyên hiện đại.
Đáng chú ý hơn, World Cup 2026 cho phép ba đội trong tám trên tổng số mười hai bảng giành vé vào vòng knock-out. Điều đó đồng nghĩa với việc không nhất thiết phải đứng trong top 2 để đi tiếp. Vậy, nếu Pháp, Na Uy, và Senegal cùng vượt qua vòng bảng, thì bảng đấu này có còn là “bảng tử thần”?
Nếu nhìn theo chiều ngược lại, sự suy giảm tính cạnh tranh ở vòng bảng thậm chí còn rõ rệt hơn. Trong số 15 bảng đấu yếu nhất lịch sử World Cup, có tới 4 bảng sẽ xuất hiện ngay tại World Cup 2026.
Bảng G, gồm Bỉ hạng 19, Iran hạng 33, Ai Cập hạng 55 và New Zealand hạng 67, là bảng yếu thứ bảy trong lịch sử và yếu thứ hai kể từ năm 1950. Bảng đấu của Mexico và Canada cũng nằm trong nhóm 15 bảng yếu nhất, ngay cả khi giả định rằng Đan Mạch và Ý, những đội có Elo cao nhất ở nhánh play-off, giành quyền góp mặt.
Có lẽ, thay vì “bảng tử thần”, World Cup 2026 sẽ sản sinh ra những bảng đấu kiểu mới, nơi mọi trận đấu đều là canh bạc cân não. Ta có thể gọi đó là “bảng cân não”, “bảng 50-50”, hay thậm chí là “bảng tự hủy lẫn nhau”. Và rõ ràng, đó mới chính là nét khó lường đặc trưng của World Cup trong kỷ nguyên mới.